อาหารเสริมเห็ด

อาหารเสริมเห็ด

ดร.อานนท์ เอื้อตระกูล

ผู้เชี่ยวชาญอาวุโสการเกษตร
องค์การค้าโลก แห่งสหประชาชาติ ปี 2524-48

การเพาะเห็ดในปัจจุบัน เป็นการเพาะแบบเลียนธรรมชาติ ด้วยการนำเอาวัสดุเศษซากพืชมาเป็นวัสดุเพาะ เช่น ฟาง หญ้า ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด ชานอ้อย ขี้เลื่อย เป็นต้น คำถามจึงมีอยู่ว่า วัสดุต่างๆเหล่านี้มีธาตุอาหารที่เห็ดต้องการครบหรือไม่ คำตอบคือ มีอยู่ครบอย่างแน่นอน ดังนั้น หากนำเอาไปเพาะเห็ดเส้นใยก็จะเจริญเข้าไปในวัสดุเพาะได้ หรือเจริญเข้าไปได้อย่างรวดเร็วกว่าเสียอีก เมื่อนำมาทำให้เกิดดอกก็จะได้ดอกเห็ดที่สมบูรณ์เช่นกัน แต่การที่จะนำเอาวัสดุเหล่านี้ไปเพาะเห็ดให้ได้ผลผลิตสูงนั้น ไม่มีทางเป็นไปได้เลย เพราะแม้ว่าจะมีธาตุอาหารที่เห็ดต้องการครบ แต่ธาตุอาหารบางอย่างที่เห็ดต้องการ เช่น โปรตีน เกลือแร่บางชนิด รวมทั้งวิตามินและฮอร์โมนมีไม่เพียงพอ จะต้องเติมหรือเสริมเข้าไปเท่านั้น จึงจะทำให้ผลผลิตของเห็ดที่ได้สูงและมีคุณภาพดีขึ้นได้ แต่เห็ดถือว่าเป็นพืชชั้นต่ำ มันไม่สามารถนำธาตุอาหารบางอย่างในรูปสารเคมีเอาไปใช้ได้เช่นพืช อันได้แก่ ธาตุไนโตรเจน ที่เป็นองค์ประกอบที่สำคัญของโปรตีนนั้น เส้นใยเห็ดไม่สามารถนำเอาธาตุไนโตรเจนในรูปของสารเคมี เช่น ปุ๋ยยูเรีย(46-0-0) ปุ๋ยน้ำตาล(21-0-0) หรือปุ๋ยแคลเซี่ยมไนเตรด(15-0-0)ได้ มันจะเอาไปใช้ได้ในรูปของสารโปรตีนที่มีอยู่ในพืชหรือยีสต์เท่านั้น เช่น โปรตีนในรำละเอียด ส่าเหล้า กระถินป่น เป็นต้น จึงเป็นวัตถุดิบสำคัญที่ทางอานนท์ไบโอเทค ใช้เป็นส่วนผสมของอาหารเสริมสำเร็จรูปที่เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายในปัจจุบันนี้

อย่างไรก็ตาม จากภาวะการณ์รำละเอียดมีราคาสูงขึ้น ประกอบกับรำละเอียดขาดคุณภาพ มีเปอร์เซ็นต์ของโปรตีนต่ำลง เพราะมีการเพิ่มปริมาณเปลือกเมล็ดข้าวหรือแกลบเข้าไปมากยิ่งขึ้น แม้ว่าจะมีการเพิ่มปริมาณรำละเอียดให้มากยิ่งขึ้นเป็นส่วนผสมของวัสดุเพาะ แต่ผลผลิตไม่ได้สูงเพิ่มขึ้น กลับทำให้การปนเปื้อนของเชื้อโรคกลับสูงขึ้น จากเหตุผลดังกล่าว ได้มีสมาชิกผู้เพาะเห็ดจำนวนมาก ที่ทำการเพาะเห็ดและใช้รำละเอียดเป็นอาหารเสริมหลักอยู่แล้ว ได้มาขอแบ่งปันซื้ออาหารเสริมชนิดอื่นจากอานนท์ไบโอเทคไปเสริมนั้น มักประสพปัญหาที่ทางอานนท์ไบโอเทคไม่สามารถตอบสนองความต้องการได้อย่างสม่ำเสมอ เนื่องจากสถานที่และปริมาณของวัตถุดิบมีจำนวนจำกัด แต่บัดนี้ปัญหาต่างๆได้คลี่คลายลงแล้ว จึงขอประกาศให้แก่สมาชิก และท่านที่สนใจทุกท่าน ที่ต้องการรำละเอียดจากข้าวสาลี อันเป็นแหล่งอาหารโปรตีน เกลือแร่วิตามินให้แก่เห็ดได้ดีกว่า รำข้าวทั้งข้าวเหนียวข้าวเจ้า โดยสามารถใช้รำข้าวสาลีแทนรำข้าวได้ทั้งหมดได้ นอกจากนี้ ปริมาณของใบกระถินที่ถูกควบคุมการผลิตให้ใช้ใบและก้านอ่อนเป็นส่วนใหญ่ มีโปรตีนสูงกว่า 21%(สูงกว่ารำ 3 เท่า) ก็มีเพียงพอที่จะแบ่งปันได้บ้างแล้ว ที่สำคัญที่อยากประกาศให้ทราบโดยทั่วกันคือ ส่าเหล้า ซึ่งส่วนใหญ่เป็นซากของตระกอนเชื้อยีสต์ที่อุดมไปด้วยโปรตีน(ปกติยีสต์ประกอบไปด้วยโปรตีน 56%) และวิตามินบี 1 สูงมาก ดังนั้น การใช้ส่าเหล้าใส่เข้าไปเป็นอาหารเสริมเห็ดนั้น สามารถช่วยเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของดอกเห็ดได้เป็นอย่างดี และยังช่วยลดปริมาณการใช้รำละเอียดได้อีกด้วย กล่าวคือ ส่าเหล้าแห้ง 1 กก. ใช้แทนรำละเอียดได้ 2 กก. ปริมาณส่าเหล้าที่แนะนำให้ใช้ในอัตรา 2-3 กก.ต่อวัสดุเพาะ(แห้ง) 100 กก. นอกจากนี้ ทางอานนท์ไบโอเทคยังมีปูนที่ใช้สำหรับการเพาะเห็ดโดยตรง อันได้แก่ ปูนขาว ใช้สำหรับการหมักวัสดุเพาะในระยะแรก ปูนโดโลไมท์ สำหรับผสมวัสดุเพาะเห็ดนางรม เห็ดนางฟ้า เห็ดหูหฯ เห็ดเป๋าฮื้อ ปูนยิบซั่ม สำหรับเห็ดหอม เห็ดขอนขาว เห็ดลม เห็ดหลินจือ เห็ดโคนญี่ปุ่น รวมทั้งหินฟอสเฟตจากมูลค้างคาวที่สะสมกันนับล้านปีจนเป็นหิน ถูกนำมาบดให้ละเอียดประมาณ 180 เมส สำหรับเสริมสร้างความแข็งแรง และกระตุ้นการเพิ่มจำนวนเส้นใยเห็ดเพิ่มขึ้น